Edward VIII i Wallis Simpson

Edward VIII, król który zrzekł się tronu dla miłości

Dzieciństwo i młodość

Przyszły król Edward VIII urodził się 23 czerwca 1894 r. w White Lodge w Richmond w hrabstwie Surrey. Był najstarszym synem księcia Yorku (późniejszego króla Jerzego V) i Marii Teck, córki księcia Franciszka, księcia Teck. Został ochrzczony w 16 lipca 1894 r. przez arcybiskupa Canterbury. Książę był nazywany przez swoją rodzinę imieniem Dawid.

W 1906 r. wstąpił jako kadet do szkoły marynarki w Osborne, a w 1908 r. został przydzielony do bazy morskiej w Dartmouth.
.
Młody książę w mundurze marynarskim.

Po śmierci Edwarda VII w 1910 r. młody Dawid został następcą tronu Imperium Brytyjskiego i otrzymał tytuły księcia Kornwalii i Rothesay. 23 czerwca 1910 r. ojciec mianował go księciem Walii(jest to tradycyjny tytuł następcy tronu) i hrabią Chester. Oficjalna inwestytura odbyła się w zamku Caernarfon 13 lipca 1911 r. Po raz pierwszy od 1616 r.(inwestytura księcia Karola, późniejszego Karola I) ceremonia odbyła się w Walii, co było pomysłem walijskiego polityka, Davida Lloyda George'a.
.
Inwestytura w 1911 r. David kompletnie nie miał ochoty założyć tradycyjnego stroju księcia Walii, ojciec musiał długo go przekonywać.

W 1912 r. Edward przebywał kilka miesięcy w Paryżu u markiza de Breteuil, aby doskonalić się w języku francuskim. Po powrocie do Wielkiej Brytanii wystąpił z Royal Navy i rozpoczął naukę w oksfordzkim Magdalen College. Był inteligentny, ale nie przykładał się do nauki. Uczelnię opuścił po 3 latach bez żadnego tytułu naukowego.
Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. Edward wstąpił do Grenadierów Gwardii. Na początku wojny był trzymany z dala od frontu i pozwalano mu jedynie na odwiedzanie szpitali. Książę jednak usilnie naciskał, aby przeniesiono go do jednostek frontowych. W końcu udało mu się dopiąć swego. Promowany oficerem, Edward przejawiał w okopach zamiłowanie do ryzyka i pogardę śmierci. Cóż tam moja śmierć, mam czterech braci – mówił.
Minister wojny, lord Kitchener, bał się jednak potencjalnych skutków śmierci następcy tronu i odwołał Edwarda z linii frontu. Resztę wojny książę spędził w Sztabie Generalnym jako adiutant dowódcy Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego, generała Johna Frencha. Wojnę zakończył w Mons w Belgii, jako major przydzielony do sztabu głównego Kanadyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego. W 1916 r. otrzymał odznaczenie Military Cross, chociaż twierdził, że nań nie zasłużył. Dzięki swojmu zamiłowaniu do armii był póżniej popularny wśród weteranów I wojny światowej.
.
Książę podczas I wojny światowej.

Po zakończeniu wojny książę Walii zaczął pasjonować się wyścigami konnymi. Brał nawet udział jako dżokej w wyścigach z przeszkodami, ale po pechowym upadku ojciec zabronił mu uprawiania tego sportu. Edward spróbował więc swych sił w lotnictwie i uczył się pilotażu, ale to też spotkało się z zakazem ojca. Król Jerzy V widział syna w roli "nadzwyczajnego ambasadora" Korony i nakazywał mu odwiedzać kolejne kraje brytyjskiego imperium. W latach 1919-1935 odbył 16 oficjalnych wizyt w ponad 50 krajach. Książę nie czuł się dobrze podczas tych podróży. Protokół, oficjalne przemowy, przyjęcia i formalistyka ogromnie mu ciążyły. W swoim dzienniku pisał: Jakaż to niedorzeczność te wizyty oficjalne! I jakie marnotrawstwo czasu! W trakcie swych podróży był szeroko opisywany przez media, można nawet powiedzieć, że był celebrytą jak obecnie książę William. Wzdychały do niego setki młodych kobiet, był też nazywany "prince charming".
W 1930 r. Jerzy V dał Edwardowi rezydencję w Fort Belvedere w hrabstwie Berkshire. Tutaj Edward nawiązał wiele romansów. Był kobieciarzem i raczej nie uważał znalezienia odpowiedniej żony za święty obowiązek. W 1930 r. poznał Wallis Warfield Simpson, wówczas w związku ze swoim drugim mężem.
.
Wallis Simpson, ikona stylu.

Wallis pochodziła z amerykańskiej klasy średniej. Urodziła sie w 1896 roku jako jedyna córka Teackle Wallis Warfielda i Alice Montague. Pierwszego męża, Earla Winfielda Spencera Jr., poślubiła w 1917 roku, jednak okazał sie byc alkoholikiem i para rozwiodła się w 1927 r. Już w 1928 Wallis ponownie wyszła za mąż za Ernesta Aldricha Simpsona(również rozwodnika). Jednak juz wkrótce zakochała się z wzajemnością w kolejnym mężczyźnie: następcy tronu Wielkiej Brytanii. Między Wallis a Edwardem rodziła się coraz większa zażyłość. Księciu przypadła do gustu niezależność Amerykanki, jej szczerość i bezpośredniość. Była też zawsze modnie ubrana i znana z upodobania do luksusu i rozrzutnego trybu życia.
W niedługim czasie zostali kochankami. Królowi Jerzemu nie przypadały do gustu romanse syna. Król często wyrażał obawę, co stanie się, gdy Edward odziedziczy koronę. W roli swojego dziedzica widział młodszego syna, Alberta, księcia Yorku, i swoją ulubioną wnuczkę, Elżbietę.
.
Zakochana para

Krótkie panowanie

Król Jerzy V zmarł w nocy 20 stycznia 1936 r. i książę Walii wstąpił na tron pod imieniem Edwarda VIII. Następnego dnia złamał protokół przypatrując się proklamacji swojej osoby jako króla z okna St. James's Palace w towarzystwie pani Simpson.

Społeczeństwo brytyjskie wychodziło właśnie z głębokiego kryzysu gospodarczego i wiązało wielkie nadzieje z nowoczesnym królem. Edward cieszył się wówczas ogromną popularnością w społeczeństwie, mniejszą jednak w kręgach związanych z IV Rządem Narodowym pod przewodnictwem konserwatysty Stanleya Baldwina. Jego poglądy budziły niepokój rządu. Konsternację powodowały głównie zażyłe stosunki z ambasadorem III Rzeszy w Londynie, Joachimem von Ribbentropem.

.
Król Edward w szatach kawalera Orderu Podwiązki.

Królowi zarzucano również naruszenie konstytucyjnego obowiązku powściągliwości w kwestiach politycznych. Świadczy o tym reakcja na słowa wypowiedziane w listopadzie 1936 r. podczas wizytacji kopalń w południowej Walii, na widok panującej nędzy: "Trzeba coś zrobić". Króla oskarżano również o dążenia absolutystyczne.

16 lipca 1936 r. miał miejsce zamach na życie króla. Zamachowcem był niezadowolony Irlandczyk, Jerome Brannigan. Miał on zamiar wystrzelić, gdy król wyjedzie konno z Constitution Hill. Policja zauważyła jednak rewolwer i obezwładniła niedoszłego zamachowca.

Tymczasem pojawiły się plotki mówiące o tym, że król zamierza poślubić panią Simpson, która złożyła już pozew rozwodowy w sądzie w Ipswich. Na prośbę Edwarda brytyjska prasa powstrzymywała się od komentowania romansu, jednak opisywały go gazety zagraniczne. 27 października sąd ostatecznie orzekł rozwód Wallis Simpson. Nic już teoretycznie nie stało na przeszkodzie jej małżeństwu z królem. Jednak takiemu mezaliansowi sprzeciwiały się Kościół Anglii, rząd i reszta rodziny królewskiej.
16 listopada 1936 r. Edward zaprosił do pałacu Buckingham premiera Baldwina. Podczas spotkania wyraził chęć poślubienia pani Simpson. Baldwin poinformował króla, że jego związek jest moralnie nie do zaakceptowania. Małżeństwu króla z dwukrotną rozwódką sprzeciwiał się również Kościół, a Brytyjczycy nie tolerowali myśli o pani Wallis jako swojej królowej. Mnonarchia opierała sie na ideałach przykładnej, chrześcijańskiej rodziny, a przeznaczeniem książąt było służyć państwu. Jednak Edward cenił miłość i własne pragnienia bardziej od królewskiego obowiązku służby krajowi. Postanowił, że zrezygnuje z tronu, jeżeli nie będzie mógł poślubić swojej wybranki. Mimo to rząd nie miał zamiaru ustąpić. Edward uznał, że dobrze byłoby abdykować przed koronacją, której termin był wyznaczony na maj 1937. Nie chciał narażać budżetu państwa na zbędne wydatki na ceremonię, skoro i tak nie chciał już długo panować.
.
Przygotowano juz portrety króla Edwarda VIII w stroju koronacyjnym, jednak ceremonia ta nigdy sie nie odbyła.

Dokumenty abdykacyjne król podpisał 10 grudnia 1936 r. Obecni przy tym byli jego trzej młodsi bracia – książę Yorku (jednocześnie następca tronu), książę Gloucester i książę Kentu.
W nocy 11 grudnia 1936 r. książę Edward wygłosił mowę pożegnalną do narodu. Wyjaśnił w niej motywy swojej abdykacji. Najsłynniejsze zdanie przemówienia brzmiało: Uwierzcie mi, gdy mówię do was, że uznałem za niemożliwe dźwiganie wielkiego ciężaru odpowiedzialności bez pomocy i wsparcia kobiety, którą kocham.
12 grudnia 1936 Edward wyjechał do Australii. Tego samego dnia jego brat, nowy król Jerzy VI, zdecydował o nadaniu mu tytułu księcia Windsoru. W 1936 roku Wallis jako pierwsza kobieta została uhonorowana tytułem Człowieka Roku tygodnika Time.

Po abdykacji

Edward poślubił panią Wallis Simpson w prywatnej ceremonii 3 czerwca 1937 r. w Chateau de Candé, niedaleko Tours we Francji. Edward chciał zaprosić na ślub swoich braci, książąt Gloucester i Kentu, oraz kuzyna, lorda Louisa Mountbattena, ale Jerzy VI kategorycznie zabronił rodzinie królewskiej uczestniczenia w tej ceremonii. Również w kolejnych latach Edward i jego żona byli traktowani przez rodzinę królewską z dużym dystansem. Książę Windsoru otrzymał też zakaz pojawiania się na dworze królewskim.
.
Ślub księcia Edwarda i Wallis, teraz już księżnej Windsoru.

Para książęca zamieszkala we Francji. Kupili tam pałac La Croë na Lazurowym Wybrzeżu. Kiedy we wrześniu 1939 r. wybuchła II wojna światowa, książę podjął starania o powrót do Wielkiej Brytanii i zgłosił gotowość służenia ojczyźnie na każdej placówce, na którą skieruje go król. Jerzy wyraził zgodę na przyjazd brata do Londynu. Księcia przywiózł lord Moutbatten na pokładzie HMS Kelley. Jednak Edwarda natychmiast odesłano do Francji, gdzie jako generał-major został przydzielony do Brytyjskiej Misji Wojskowej w Vincennes.

Stosunki z Niemcami i nazistowskie sympatie

Edward utrzymywał serdeczne kontakty z niemieckim ambasadorem Leopoldem von Hoech. Gdy objął tron, ambasador wypowiadał się, że według niego nowy król wykazywał wiele sympatii dla narodu niemieckiego, w przeciwieństwie do poprzednika. W 1937 r. księstwo Windsoru odwiedzili Niemcy i spotkali się z Hitlerem w Berchtesgaden. Rozmowa trwała godzinę, odbyła się po niemiecku w serdecznej atmosferze. Książę zapewniał później, że nie rozmawiano o sprawach politycznych, a wizyta miała na celu zgłębianie problematyki społecznej. Książę jednak został przyłapany na wykonywaniu nazistowskiego pozdrowienia. Hitler uznawał Edwarda za przyjaznego nazistowskim Niemcom i miał powiedzieć, że jego abdykacja była dla nas wielką stratą. Wielu historyków uważa, że Hitler przygotowywał przywrócenie tronu Wielkiej Brytanii Edwardowi, który miał ustanowić faszystowskie rządy w Wielkiej Brytanii.
.
Spotkanie księcia i księżnej Windsoru z Adolfem Hitlerem, 1937 r.

W lutym 1940 r. niemiecki ambasador w Hadze hrabia Zech ogłosił, że książę Windsoru był przyczyną ujawnienia alianckich planów obrony Belgii. Podczas niemieckiej ofensywy w maju 1940 r. książę z żoną uciekli na południe, na początku do Biarritz, a w czerwcu 1940 r. do Hiszpanii. W lipcu przenieśli się do Lizbony, gdzie zamieszkali u bankiera o nazistowskich sympatiach.

Pronazistowskie sympatie Edwarda i jego gotowość do negocjacji pokojowych z Hitlerem skłoniły brytyjskie władze do wysłania go jak najdalej od miejsca politycznych wydarzeń. W sierpniu premier Churchill mianował księcia gubernatorem Bahamów. Zanim Edward odpłynął z Lizbony, próbował go porwać niemiecki wywiad, aby ponownie ogłosić go królem. Jednakże kierujący akcją Reinhard Heydrich, starając się dostać jak najszybciej do portu, zderzył się z ciężarówką. 17 sierpnia 1940 r. książę Windsoru z żoną przybyli na Bahamy. Nie lubił swojego stanowiska, a jego metody uważane były za rasistowskie. Wyspy opisywał jako "trzeciorzędną brytyjską kolonię". Pozostał jednak na tej pozycji do 1945 r. W 1943 r. chciał opuścić swoją placówkę, ale kiedy Churchill zaproponował mu stanowisko gubernatora Bermudów, książę zdecydował się jednak pozostać na Bahamach. Z urzędu ustąpił 15 marca 1945 r.

Życie po wojnie

Pod koniec lata 1945 r. Edward udał się do Londynu, by przedyskutować warunki swojego powrotu. Król Jerzy zdecydowanie jednak odmówił księżnej wstępu na dwór. Edward wraz z żoną zamieszkali więc w Paryżu. Edward zaczął pisać pamiętniki, które zostały wydane w 1951 r. pod tytułem Wspomnienia pewnego króla. W 1953 r. Edward i Wallis przeprowadzili się do domku przy Lasku Bulońskim wynajętym od władz Paryża. Tam spędzili najbliższe lata, urozmaicane podróżami do Nowego Jorku i Marbelli w Hiszpanii.
.
Jedno z najpiękniejszych zdjęć Edwarda i Wallis.

Książę czasami wybierał się do Anglii. Zatrzymywał się wtedy w Claridge. Uczestniczył w pogrzebie swojego brata Jerzego VI w 1952 r., ale na koronację bratanicy Elżbiety II rok później nie został zaproszony.

W 1964 r. Sunday Times rozpoczął kampanię na rzecz powrotu księstwa Windsoru do Wielkiej Brytanii, potępiając anachroniczne postępowanie pałacu Buckingham wobec byłego króla "skazanego za zbrodnię miłości". W Izbie Gmin konserwatyści domagali się powrotu byłego króla. Królowa Elżbieta była jednak nieugięta. Nigdy nie uznała też księżnej Windsoru, co samej zainteresowanej nie przeszkadzało. Dopiero w marcu 1965 r., kiedy książę był operowany w Londynie z powodu odklejenia siatkówki, bratanica odwiedziła go 10 marca i zgodziła się na obecność księżnej Wallis. W następnych latach księstwo Windsoru regularnie odwiedzali Anglię.

.
Księstwo Windsoru w latach 60.

Choć książę Edward wyglądał wciąż młodo i przystojnie, był wtedy już starym człowiekiem, wyniszczonym przez długotrwałe palenie tytoniu i picie alkoholu. Jego życie towarzyskie umierało, a sam książę zaczął interesować się ogrodnictwem. W listopadzie 1971 r. wykryto u niego raka gardła w stanie tak zaawansowanym, że operacja była już bezcelowa. Królowa Elżbieta wykorzystała oficjalną wizytę w Paryżu i odwiedziła stryja 19 maja 1972 r. w Bagateli. 29 maja 1972 r. książę umarł w ramionach swojej żony szepcąc: "Kochanie...". Został pochowany podczas prywatnej ceremonii we Frogmore niedaleko Windsoru. Z okazji jego pogrzebu księżna Windsoru zatrzymała się w pałacu Buckingham. Zmarła w 1986 r. w wieku 89 lat i została pochowana obok męża.

Ocena po latach
Dziś Edward nadal jest postacią dość kontrowersyjną. Niektórzy widzą w nim romantycznego bohatera gotowego zrzec sie tronu dla miłości. Pamiętajmy jednak, że bycie królem to wbrew pozorom nie przyjemność, ale obowiązek. Zasiadanie na tronie oznacza dożywotnią służbę poddanym i nie jest to wcale łatwe. Edward wolał zrealizować własne pragnienia niż wypełnić swą królewską powinność i spowodował kryzys, który zagroził istnieniu monarchii. Uważał, że bycie członkiem królewskiej rodziny jest nudne i nie widział w tym nic wyjątkowego.
Niektórzy wypominają mu popieranie nazistów i spotkanie z Adolfem Hitlerem, a nawet uważają że był zdrajcą. Jest w tym troche prawdy, jednak w tamtych czasach poglądy takie były popularne nie tylko w Niemczech, ale również w pozostałej części Europy. Kto mógł wtedy wiedzieć, co stanie sie podczas II wojny światowej? Samo spotkanie z Hitlerem nie czyni nikogo nazistą - przecież führer był mimo wszystko głową państwa i wielu światowych polityków także się z nim spotykało. To raczej fakt przekazania Niemcom alianckich planów obrony Belgii przemawia przeciwko Edwardowi. Wydaje mi się, że prawda leży pośrodku - książę Windsoru nie był ani całkowicie zły, ani całkowicie dobry. Nie miał po prostu odpowiedniego charakteru do bycia monarchą i może dobrze się stało, że abdykował na rzecz brata - ten okazał się być znakomitym królem.

• Pobierz folder
• Zachomikuj folder