Bykoodporni_03.avi

Persowie dwukrotnie próbowali zaatakować państwa greckie w Grecji macierzystej - raz w roku 490 p.n.e., ponownie w latach 480-479. Najważniejszym starciem pierwszej inwazji była bitwa pod Maratonem. Od strony strategicznej nie miała ona dużego znaczenia, ponieważ nie zapobiegła drugiej inwazji, do której doszło zaledwie dziesięć lat później. Była jednak ogromnie ważna dla morale armii ateńskiej. Było to pierwsze zwycięstwo Greków nad Persami, które pokazało, że taktyka i uzbrojenie hoplitów przewyższają taktykę i uzbrojenie wroga.

Siła drzemiąca w rewolucji francuskiej skupiona w ręku jednego człowieka, Napoleona Bonaparte, była potężną bronią. Napoleon nie wahał się z niej korzystać. Realizował z jej pomocą zarówno cele państwowe, dążąc do dominacji Francji w ówczesnej Europie, jak i osobiste. W ciągu siedmu lat, które minęły od podpisania traktatu pokojowego w Tylży, gdy cesarz Francuzów był u szczytu potęgi, sytuacja całkowicie się zmieniła. Inne kraje Europy rozbudowały i zmodernizowały armie, korzystając z rozwiązań organizacyjnych i taktycznych zastosowanych przez Naopleona. W roku 1812 Rosja dowiodła cesarzowi, że jego władza nie jest nieograniczona. Wyprawa Bonapartego na Moskwę kosztowała życie ponad 400 tysięcy żołnierzy francuskich i zakończyła się klęską.

Naczelne dowództwo armii Wietkongu opracowało spójną strategię podboju Wietnamu Południowego, której Amerykanie nie docenili. Generalnie planiści kierowali się zasadami wojny partyzanckiej Mao Zedonga. Pomysłowi stratedzy wietnamskich komunistów dostosowali ją jednak do wyjątkowych okoliczności. Była to taktyka opracowana na początku lat 60. XX w., gdy w Wietnamie przebywali jedynie doradcy amerykańscy. Trzymano sie jej kurczowo aż do końca, podczas trudnych lat działań wojennych. W istocie okazała się ona strategią zwycięską.

System polityczny był źródłem sukcesu Rzymian, ale został przez ten sukces obalony. Rywalizowano o zdobycze uzyskane w trakcie podbojów. W końcu mechanizmy rozwiązywania konfliktów zawiodły zupełnie, a władzę udawało się utrzymać jedynie z użyciem siły. To dlatego rankiem 9 sierpnia 48 roku p.n.e. dwie rzymskie armie stanęły naprzeciw siebie do bitwy na wąskiej równinie na północ od rzeki Enipeos w greckiej Tesalii. Bitwę stoczoną tego dnia nazwano bitwą pod Farsalos. Starcie to było kulminacją rozpadu republiki, który rozpoczął się mniej więcej sto lat wcześniej. Dwaj główni bohaterowie tych wydarzeń - Juliusz Cezar i Gnejusz Pompejusz, najwięksi wodzowie w historii Rzymu - doprowadzili do tego, że walka, która toczyła się w społeczeństwie od pokoleń, przeniosła się na pole bitwy. Nigdy dotąd w historii republiki tak wielu obywateli nie walczyło przeciw sobie. Dla historii Rzymu bitwa ta miała ogromne znaczenie.

Austerlitz jest niewątpliwie jedną z najsłynniejszych bitew w historii. Była to nie tylko pierwsza kampania, jaką poprowadził Napoleon jako cesarz Francuzów; stanowiła także pierwszy wielki sprawdzian jego Grande Armee. Sam cesarz uważał ją za swoje największe zwycięstwo i niewątpliwie to dzięki niemu zapewnił sobie panowanie nad Europą, które trwało bez przerwy prawie dziesięć lat. Większość opisów kampanii była jak dotąd oparta niemal w całości na źródłach francuskich. Po szeroko zakrojonych poszukiwaniach w archiwach austriackich Ian Castle jest obecnie w stanie przedstawić znacznie bardziej zrównoważony obraz kampanii austerlickiej. W tej książce tworzy on kronikę wydarzeń, które znalazły swoją kulminację na polach Austerlitz.