Romans z Intruzem [1984]

ROMANS Z INTRUZEM

Film fabularny

Produkcja: Polska
Rok produkcji: 1984
Premiera: 1985. 08. 29
Gatunek: Film psychologiczny, Film wojenny
Język: polski, niemiecki

Barwny, 2535 m, 89 min

Lokacje: Szadek, Warta, Łęki Kościelne (dwór), Sieradz (rynek), Rossoszyca (kościół Św. Wawrzyńca przy ul. Kościelnej 4), Warta (ul. Klasztorna, Rynek z Urzędem Miejskim).

Młody żołnierz Wermachtu w mundurze polowym łącznościowca przekrada się nocą przez graniczną rzekę. Na polskim brzegu zostaje ujęty przez kaprala Matulę. Jest 24 sierpnia 1939 roku, prowokacje niemieckie i incydenty graniczne mnożą się z dnia na dzień. Ten jednak należy do wyjątkowych. Dezerter nalega, aby skontaktować go z kimś z dowództwa. Sprawa trafia do płk. Klona z kontrwywiadu w Dowództwie Sztabu Armii Łódź, który każe natychmiast wezwać porucznika Adama Kossowicza. Kossowicz, który kartę powołania i przydział do Dwójki dostał zaledwie trzy miesiące temu, z trudem przyzwyczaja się do wojskowej dyscypliny, zwłaszcza że jego kwaterę odwiedziła narzeczona Helena, koleżanka z gimnazjum, w którym uczył języka niemieckiego.
W samochodzie, którym jadą w kierunku granicy, pułkownik przedstawia Adamowi współpracownika, plutonowego Zenka. Niemiec, Ernst Hoffman, ze względu na wagę informacji, które ma do zakomunikowania, prosi pułkownika o rozmowę w cztery oczy. Po jej zakończeniu pułkownik, nie kryjąc swego wzburzenia, wyjeżdża natychmiast do Łodzi, podejrzewa bowiem niemiecką prowokację, próbę wciągnięcia polskiego wywiadu w jakąś grę. Zgodnie z pozostawionymi instrukcjami, Kossowicz, Zenek i kapral Matula ekspediują przebranego w cywilne ubranie Niemca do innego miasteczka. W drodze mija ich motocyklista Alfred Kubicki, skupujący żywność dla armii, który już uprzednio pomógł im naprawić samochód.
Zajmują opuszczoną luksusową willę. W miasteczka zaczęła się panika, ludzie szturmują kasy PKO, sklepy, dworzec kolejowy zapchany jest wojskiem i uciekinierami. Sprawy zaopatrzenia wziął na siebie zaradny, pomysłowy Zenek, który patrzy z wyższością zawodowego "dwójkarza" na swego przełożonego, urodzonego cywila. Hoffman, pilnie strzeżony, wpada w coraz większe przygnębienie, nie rozumie swojej sytuacji. Uparcie powtarza, że nikt go nie przysłał, działał wyłącznie z wewnętrznej potrzeby. Radio nadaje informacje: podpisano układ polsko-brytyjski, niemiecki pancernik "Schleswig-Holstein" wpłynął do portu w Gdańsku.
Niespodziewanie przyjeżdża Helena. Adam na próżno usiłuje skłonić narzeczoną do natychmiastowego powrotu do Łodzi.
Na usilną prośbę Hoffmana, Adam zgadza się wyjść 25 sierpnia o godzinie 4.10 na taras willi. Żaden odgłos jednak nie mąci ciszy. Hoffman zdaje sobie sprawę, że teraz, kiedy jego informacja okazała się nieprawdziwa, ostatecznie zostanie uznany za szpiega Adam uważnie go obserwuje, słucha coraz bardziej nerwowych wypowiedzi. Zaczyna mu wierzyć. Łączy ich umiłowanie niemieckiej literatury romantycznej, zrozumienie istoty "duszy niemieckiej". Hoffman twierdzi, że nie może identyfikować się ze złem, które zapanowało w Niemczech i zmusiło go do porzucenia ojczyzny. Pisze list do Klausa Manna adresowany do Ambasady Holenderskiej, prosi o skontaktowanie ze środowiskiem niemieckich uchodźców w Polsce, czym także wzbudza podejrzenia. Pułkownik Klon poleca Adamowi przekazać Hoffmana straży granicznej.
Helenie, która spodziewa się dziecka, udało się dopiąć celu: sprowadzony na miejsce ksiądz udziela jej i Adamowi ślubu. Panna młoda występuje w długiej białej sukni, którą przezornie ze sobą zabrała, o resztę zadbał Zenek - są obrączki, kwiaty, poczęstunek.
Niemiec i jego obstawa natychmiast wyjeżdżają zarekwirowanym samochodem. Po drodze silnik odmawia posłuszeństwa, ale Zenek znajduje konie, które zaprzężono do samochodu. Na granicy pełne pogotowie. Dotarła tu wiadomość, że Niemcy zaczęli usuwać zapory na szosach. Hoffman zostaje odwieziony do budynku Straży Celnej, tuż przy moście, na którym ma być "zwrócony" Niemcom. Zenek i Adam szykują się do powrotu, wypełnili swoje zadanie.
Szum silników a później gwałtowne detonacje nie budzą wątpliwości - zaczęła się wojna. Adam postanawia ratować więźnia. Docierają wraz z Zenkiem do budynku Straży Celnej w chwili gdy niemieckie czołgi widać już przez okno. Uciekają wraz z Hoffmanem do miasteczka, w którym płonie wiele budynków, na ulicach leżą zabici. Wkrótce zostają ujęci przez Niemców. Adam, powołując się na prawo wojenne, próbuje ocalić Hoffmana jako rannego cywila, ale wskazani przez Kubickiego, który okazał się niemieckim konfidentem, wszyscy trzej zostają odprowadzeni za miasto i rozstrzelani.

EKIPA
Reżyseria: Waldemar Podgórski
Scenariusz: Waldemar Podgórski
Zdjęcia: Wiesław Rutowicz
Scenografia: Zenon Różewicz
Dekoracja wnętrz: Zofia Pruchnicka, Mariusz Wituski
Kostiumy: Renata Kochańska
Muzyka: Waldemar Kazanecki
Dźwięk: Jerzy Blaszyński
Montaż: Halina Nawrocka
Charakteryzacja: Alicja Kozłowska
Kierownictwo produkcji: Krzysztof Kierzkowski, w napisach nazwisko: Kieszkowski
Produkcja: Zespół Filmowy Profil

---OBSADA AKTORSKA---
Aleksander Mikołajczak: porucznik Adam Kossowicz
Klaus Peter Thiele: Ernst Hoffman
Katarzyna Pawlak: Helena Łoś, narzeczona Kossowicza
Zbigniew Buczkowski: plutonowy Zenek
Ryszard Kotys: kapral Matula
Kazimierz Meres: pułkownik Klon-Sawicki
Arkadiusz Bazak: kapitan Wolski
Tomasz Zaliwski:major Wilczyński
Barbara Dzido-Lelińska: Resenblattowa, gospodyni Kossowicza
Michał Szewczyk: Alfred Kubicki
Mirosław Szonert: pułkownik Łoś, wuj Heleny
Stanisław Jaroszyński: oficer niemiecki
Janusz Dziubiński: oficer niemiecki
Marek Sobczyk: naczelnik poczty
Bogdan Łysakowski: kierowca pułkownika Klona
Włodzimierz Adamski: starszy sierżant
Ewa Maria Hesse: dziewczyna
Zenon Kołodziejczak: ksiądz
Adam Koman: oficer
Eugeniusz Korczarowski: kapitan
Tadeusz Kożusznik: policjant
Andrzej Kraciński: mężczyzna z dorożki
Jerzy Krasuń
Tomasz Kubiatowicz: porucznik Engel
Andrzej Nowakowski
Eugeniusz Olszewski: kierowca półciężarówki
Tadeusz Paradowicz: oficer
Wiesław Rudnicki: cywil
Mieczysław Szargan: piwosz

Pierwowzór
KONIEC WAKACJI -Powieść
Autor: Wacław Biliński